نظریات نوسازی
نظریات نوسازی؛ رویکرد جامعه شناختی
نظریه لِوی: لوی «نوسازی» را میزان و درجه‌ای که ابزارها و منابع بی‌روح قدرت به‌کار گرفته می‌شوند،[1] تعریف میکند. یعنی اگر خط مستقیمی را در نظر بگیریم، یک طرف آن جامعه توسعه‌یافته و طرف دیگر آن جامعه سنتی است و گفته او به این نکته اشاره دارد که در جامعه توسعه‌یافته، ابزار و آلات بی‌روح در خدمت انسان است ولی در جامعه سنتی ابزار یا انسان است یا حیوانات و آلات صنعتی و آهنی به ندرت به‌کار گرفته می‌شده است. از همین رو به تمایز دو جامعه نسبتاً نوسازی شده و نسبتاً نوسازی نشده پی میبرد؛ شاخص‌های این دو جامعه را در جدول زیر مشاهده کنید.[2]
|
متغیرها |
جوامع نسبتاً نوسازی نشده |
جوامع نسبتاً نوسازی شده |
|
|
1 |
تخصصگرایی سازمانها |
درجه پائین تفکیکبندی زندگی |
زیاد |
|
2 |
وابستگی متقابل سازمانها |
کم (خوداتکایی زیاد است) |
زیاد |
|
3 |
محور تأکید در روابط |
سنت، خاصگرایی، امتزاج کارکردها |
عقلانیت، عامگرایی، کارکردهای اختصاصی |
|
4 |
درجه تمرکزگرایی |
کم |
زیاد |
|
5 |
تمرکز در وسایل مبادله و بازار |
تأکید ناچیز |
تأکید زیاد |
|
6 |
بوروکراسی و ملاحظات خویشاندی |
تقدم قواعد خانوادگی (خویشاندگرایی یک فضیلت است) |
جداسازی بوروکراسی از دیگر ارتباطات |
|
7 |
وابستگی متقابل شهر و روستا |
جریان یکطرفه کالاها و خدمات از روستاها به مناطق شهری |
جریان دوطرفه کالاها و خدمات میان روستاها و مناطق شهری |
جدول 3- مهمترین تمایزهای جوامع نسبتاً نوسازی نشده / شده از دیدگاه لوی
بحث دیگر لوی، چشمانداز نوسازی در کشورهای جهان سوم است؛ وی در این بحث به مزایا و معایب نوسازی در این کشورها اشاره میکند که در قالب جدول زیر قابل مشاهده است. چهار مزیت و چهار مشکل، چشماندازی است که لوی برای این کشورها ترسیم کرده است.[3]
|
مزایای اقتباس نوسازی |
مشکلات اقتباس نوسازی |
|
روشن بودن هدف |
مشکلات ناشی از مقیاس (لازم است کارهای خاصی را از همان آغاز در مقیاس بزرگ انجام دهند) |
|
کسب تخصص‌های اولیه درزمینه برنامه‌ریزی، انباشت سرمایه، کسب مهارت‌ها و الگوی سازمانی بدون پرداخت هزینه‌های نوآوری با تقلید از غرب |
تبدیل منابع، مواد ، مهارت‌ها و . . . . از یک کاربرد به کاربرد دیگر |
|
پرهیز از مراحل غیر ضرور |
مشکل یأس و دلسردی از تلاش کوشش بیشتر |
|
کمک گرفتن از کشورهای پیشرفته |
آسیب دیدن اقشار پایین جامعه |